top of page
Yazarın fotoğrafıBahar Şahin

Türkiye'de Reklamların Denetimi


Reklamlar, tüketiciyi hedef aldığından ve tüketicinin tüketim alışkanlıklarını etkileyebildiğinden dolayı denetime tabidir. Bu yazımızda, reklamların tabi olduğu denetime ilişkin mevzuatı, denetimin başlama sürecini, reklam kurulunun karar verme sürecini ve reklam kurulu kararlarına istatistikleri işledik.


İlgili Mevzuat


6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un ("TKHK") 61. maddesi gereğince, ticari reklamların Reklam Kurulu'nca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olmaları esastır. Dolayısıyla denetimin temelindeki mevzuat, ticari reklamların hedef kitlesinin tüketici olmasından dolayı 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'dur.


Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ("Regulation")nezdinde, ticari reklamlar bakımından uyulması gereken kurallar açıklanmıştır. Bu kapsamda, reklamların hazırlanmasında uyulması gereken ilkeler, fiyat bilgisi içeren reklamlar, itibardan haksız yararlanma, kötüleme, örtülü reklam ve çocuklara yönelik reklamlar gibi kısıtlanan veya yasak olan uygulamalara ilişkin hükümler bulunmaktadır.


Reklam Kurulu Yönetmeliği ("RK Yönetmeliği")kapsamında da, yönetmeliğin isminden de anlaşılabileceği gibi Reklam Kurulu'nun ("Kurul") görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Kurul'un yetkilerinden biri de ticari reklamların denetiminin yapılarak, soruşturmanın karara bağlanmasıdır.


Reklamların Denetimi Nasıl Yapılır


Reklamların ilgili kişiler tarafından, dolayısıyla tüketiciler, kurum ve kuruluşlar ve rakip firmalar tarafından şikayet edilmesiyle birlikte Reklam Kurulu soruşturmaya başlamaktadır.


Reklam Kurulu, kendine verilen yetkiyle birlikte, gerekli görmesi halinde re'sen soruşturma başlatabilir.


Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, Reklam Kurulu'na başvuru formu da elektronik hale gelmiştir. Elektronik formda, şikayet edenin kimlik numarası, adı ve soyadı ve adresi; şikayet edenin tüzel kişi olması halinde, yani kurum, kuruluşlar ve rakip firmalar için unvan ve adresini yer alması gerekmektedir. Aksi takdirde, Yönetmelik'in 8.maddesi kapsamında başvurunun değerlendirmeye alınmayacağı belirtilmiştir.


Şikayete konu olan reklamla ilgili bilgilere de yer verilmesi soruşturmanın başlatılması adına büyük bir önem taşımaktadır. Reklamın yayınlandığı mecra, tarih, şikayetin konusu gibi belirleyici bilgilere yer verilmelidir. Öte yandan haksız ticari uygulamaya ilişkin de şikayetle ilgili bilgi ve belgelere yer verilmesi gerekmektedir.


Şikayet edilen reklamın, yazılı ya da basılı olanlarının asılları dilekçesine eklenir. Eklenecek nitelikte olmayanların görüntüleri başvuru sahibi tarafından sağlanır.


Son olarak internet ortamında gerçekleştirilen reklamlarda, şikayet edilen internet adresi uzantısı (URL ve benzeri şeklinde) ve tarih bilgisinin yer aldığı reklam örnekleri dilekçesine eklenmelidir.


Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, reklama ilişkin şikayet, Reklam Kurulu'na açıklamalar ve kimlik bilgisi ile birlikte yapılacaktır. Öte yandan belirtilmelidir ki, her şikayetin ceza ile sonuçlanacağı varsayımı istatistikler kapsamında hatalı bir yaklaşım olacaktır. Reklamın doğası gereği ürüne veya hizmete yaratıcı yaklaşımının yok edilmemesi adına, belirlenen ve tüketici ile rekabeti korumaya yönelik olan kurallar uygulama alanı bulacaktır.


Reklam Kurulu Süreci


Şikayetin Reklam Kurulu'na ulaşması veya re'sen soruşturma süreci başlar. Soruşturma kapsamında şikayet konusu reklam incelenerek, reklama yönelik iddialar göz önünde bulundurulacaktır. Gerekli görülmesi halinde, reklam sahibinden savunma talep edilebilir.


Reklam Kurulu hukuka aykırı bulduğu ve tüketiciyi yanıltan, reklamının yapılması yasak olan konularda ve şekillerde yapılan veya rekabete aykırı reklamlara ceza verebilir.


Cezalar, Yönetmelik'te ve TKHK'nın 77.maddesinin 12.fıkrasında da belirtildiği üzere üç türlü karar verebilir.


Soruşturma tamamlanmasının ardından reklam hakkında belirlenen sınırlar üzerinden idari para cezası verilebilir. Günün sonunda söz konusu menfaat tüketicinin korunması olması sebebiyle, Reklam Kurulu, idari para cezası verecektir. Dolayısıyla, idari para cezalarına karşı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre idari yargı yoluna başvurulabilir.


Öte yandan, Reklam Kurulu, söz konusu reklam hakkında durdurma kararı da verilebilecektir. Durdurma kararında, karardan da anlaşılabileceği gibi, reklamın yayınlanmasına son verilir. Son olarak da Reklam Kurulu, aynı yöntemle düzeltme şeklinde de karar verebilecektir.


TKHK'nın 77.maddesinin 12.fıkrasında da belirtildiği üzere, Reklam Kurulu ihlalin ağırlığına göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı da verebilir. Öte yandan Reklam Kurulu herhangi bir ihlalin olmadığı kanaatinde ise, bu durumda ihlal bulunmadığına dair karar verecektir.


Reklam Kurulu Karar İstatistikleri

Reklam Kurulu Karar İstatistikleri
5 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments


bottom of page